[ata: foa'i]
By LALI STAFFSAMOA
I se la feiloaiga ma le Afioga i le Kovana Pulaali’i N. Pula, sa fa’aalia ai e le Afioga i le Palemia a Samoa, La’aulialemalietoa Leuatea Polataivao Fosi Schmidt, ia sona naunautaiga ina ia vave faataunu’u ia fonotaga o le Atoa o Samoa, i le va o Samoa e lua, lea sa gata mai ia Oketopa 11, 2023 i le faletalimalo a le Taumeasina, i Apia.
O le feiloaiga a malo e lua, sa faataunu’uina i le potu o le Kapeneta a le malo o Samoa, ina ua mae’a le fa’atautoga o Laaulialemalietoa, ma le tatalaga aloaia o le Paeaiga lona 8 a le Palemene o Samoa, ia Setema 16, 2025.
Na faimalaga atu le afioga i le Kovana ma nisi o ta’ita’i maualuluga o le malo o Amerika Samoa i le fa’atautoga o le Palemia fou a Samoa, na aofia ai ma le Afioga i le Peresetene o le Senate, le Tofa ia Tuaolo Manaia Fruean faapea le Afioga i le Fofoga Fetalai, Savali Talavou Ale. O le feiloaiga a le Kovana ma La’aulialemalietoa i se taimi mulimuli ane, o lea lava aso, o se ulua’i taimi lea ua feiloai ai le kovana a Amerika Samoa, Ta’’ita’i o le Maota Fono faapea se Palemia a Samoa, i totonu o le Potu Kapeneta.
I lea feiloaiga, na fa’amamafaina ai e le Afioga i le Palemia, ia le taua tele o le faataunu’uina o le fonotaga o le Atoa o Samoa, e fa’amalosia ai le galulue fa’atasi ma le soalaupuleina ai nisi o fa’afitauli ma avanoa, o feagai ma Samoa e lua. Ma sa saunoa Laaulialemalietoa, ua tele ni mataupu ua manaomia ona fofoina, ua le manao ai e toe fa’atuai ona faataunu’u le Atoa o Samoa.
FUA O FAATOAGA
Sa faamamafaina e le Afioga i le Palemia a Samoa, le tele o ni mataupu autu sa talanoaina i le fonotaga mulimuli a le Atoa o Samoa, aemaise lava i tulaga o fa’atoaga ma fefaatauaiga.
Sa ia saunoa foi, le taua ma le tulaga lelei o Amerika Samoa, e mafai ona avea ma maketi mo fua o fa’atoaga mai i Samoa. Mo se faataitaiga, sa ia ta’ua ia ma’umaga a Samoa, lea o lo’o fa’aaogaina ai talo e gaosi ai le taumafa ua tele ina fa’atauina i Hawaii, o le “Moana Taro Chips”.
Ma sa ia ta’ua le tele o se avanoa mo tulaga o le tamaoaiga, pe afai e mafai ona galulue faatasi Samoa ma Amerika Samoa.
FAAMANINO O LE MATAUPU I FA’ATO’AGA MANU PAPALAGI
Sa faapea foi ona saunoa le Palemia o Samoa i le mataupu sa va va o ai Samoa e lua, i le fanua e 400 eka i Togitogiga, lea sa tu’ua’ia ai o ia, i le ofoina atu i le malo o Amerika Samoa, e fai ai se pa povi. O lea mataupu sa tula’i mai i le fonotaga o le Atoa o Samoa lea sa faataunu’uina i Amerika Samoa, i le 2023.
Ae peitai, sa tula’i mai se faafitauli, ina ua molimau le susuga ia Solia Mutini, lea sa avea ma Faatonu o le Ofisa o Fa’ato’aga i lena vaitaimi, i luma o se iloiloga a le Senate, ia le fa’ameaalofaina mai e le malo o Samoa ia se fanua e 400 eka i Togitogiga, mo se poloketi o se faato’aga povi, e faamautu ai le puipuiga o sapalai mea’ai mo Amerika Samoa.
O lea molimau sa faapea ona saunoa ai le ta’ita’i o le Itu Agai a le malo o Samoa, le afioga Tuilaepa Sailele Malielegaoi ma ia fa’atula’i ai lenei mataupu i totonu o le Palemene. Ma sa fa’asea ai Tuilaepa i le malo, ona o le leai o se fa’amalamalamaga na tu’uina atu e tusa ai ma lea fuafuaga, ae o lo’o a’afia ai se vaega tele o fanua.
I lena taimi, sa te’ena ai e le Afioga ia Fiame Naomi Mata’afa, lea sa avea ma Palemia, ia le iai o se maliliega po o se lisi, ma ia faapea mai ai, o ni faamatalaga pepelo.
O le vaiaso ua tuanai, sa fa’amanino mai ai e le Afioga Laaulialemalietoa lea mataupu e faapea, e ui ina sa talanoaina ia ni poloketi faifa’atasi mo fa’atoaga, ae peitai, ua na’o ni manatu e fa’asaga i le iloiloina o auala e mafai ai ona galulue fa’atasi malo e lua, ina ia fa’aitiitia ai le fa’alagolago i ‘a’ano o manu fasi, mai atunu’u i fafo.
Ma na saunoa foi La’auli, o le mafuaaga lea na foa’i mai ai e Samoa ia ni povi se 5, o ni mamoe se 5 ma faisua e 500, e amatamata ai se poloketi i Amerika Samoa, ma lona sini autu, ia fa’amalosia ai puipuiga o sapalai taumafa.
FANUA MANA’OMIA ONA GALUEA’IINA
O seisi mataupu na saunoa ai le Palemia, o le mana’omia lea ona fa’aaoga pe galuea’iina le fanua a Samoa lea o lo’o i Amerika Samoa, lea sa maua e Samoa mai i le fonotaga a Samoa na lua, i le tausaga e 2012. Ae peitai, ua atoa le 13 tausaga, e le’i galuea’iina lava lea fanua, ae o lo’o fa’aauau pea ona nofo totogi le ofisa a le Konesula a Samoa, i fale totogi.
Sa saunoa le Afioga La’aulialemalietoa, ua tatau ona atina’eina lenei fanua, e le gata mo le ofisa o le Konesula ae faapea foi ni fale e mafai ona nonofo ai tagata Samoa, ia o lo’o faigaluega i totonu o Amerika Samoa, e pei o tagata faigaluega a le StarKist.
O le tausaga ua tuanai, sa tu’uina atu ai e Samoa ia se fanua i le Taumeasina, i Moata’a mo le malo o Amerika Samoa, e fausia ai ana ofisa i Apia, e fa’aalia ai le agaga o le galulue faatasi i le va o atunu’u e lua.
O le aso 21 o Setema, na tu’ua ai e le afioga i le Palemia ia Samoa mo si’iga gasegase i Niu Sila. O lana malaga sa totogi atoa e lona lava aiga, talu ai tulaga sa iai le tala o le tupe a le malo, i lena vaitaimi.
Section: Le Lali
View the discussion thread.